Deyimlerimiz

*Bı qelb û rab.(Canla başla)

*Râh fı xara ıl-sêmek.(Pisi pisine gitti)

*Şeffê ıl-nês.(Düşmanını sevindirdi)

*Beqeyne beynıl xêlil vıl celil.(Halil ile Celil arasında şaşırıp kaldık)

*Zarbê  tıc fı kılvıtık. (BöbreÄŸine darbe gelsin)

*Irmadê fı mıxxık.(Kül başına olsun)

*Mıxxıl yêbıs.(Kafası sert. Yani laf anlamaz)

*Ravvavniy ıl-ıncum bınhar. (Bana yıldızları gündüz gözüyle gösterdiler. Yani pişman ettirdiler.)

*Eklê bı qâtlê.(Bir dayağa bir yemekyani pişman ettirmek)

*Il nasib iysiyb.(Nasibi olan isabet eder.)

*Alla iy’eddıl şığlık.(Allah işini rast getirsin)

*Lê şeyh beqê şeyh û lê melle beqê melle. (Artık ne şeyh şeyhe benziyor nede imam imama benziyor)

*  ‘atiyat Alla ıkshir ınnê. (Allah vergisi çoktur)

*Meymıtiy rıkbıt fıttiyyara cıddiy levlehê ıxyarâ.

*Tıpqe fı ziyqık.(Üzerine kalır)

*Qaziy lıtfal şeneq rohuv.(Çocuk yargıcı intihar etmiş.)

*Ene ‘ınıb yılzemniy mo qatlıl nator.(Bana üzüm gerek bağcıyı dövmek değil)

*Keme gebus ılleyl.(Karabasan gibi)

*Dehiyneyê (Yağlıdır.)

*Qey ğeşim ene. (Niye safmıyım?)

*Henîyıtuv. (Ne mutlu ona)

*Il ınsen bı kılmê î’elliy û bı kılmê yıqa’ (İnsan bir sözle yücelir, bir sözle de alçalır)

*Åžiy moÅŸiy tiy seveve ÅŸiy.(Basit bir ÅŸeyi abartmak)

* ‘ele hâr ‘ele bêrıd.(Sıcağa mı soğuğa mı? Yani sebepsiz davranış yapana denir)

*Hêmel gem. (üzüldü)

*Belê zâyı’ (Belirsiz bir bela)

*Il piys moy siybuv şiy.(Kötüye bir şey olmaz)

*Hânneynê ‘ele ba’ıznâ. (Birbirimize ısındık)

*Henun vê. (Akraba canlısıdır)

*Zârta fı hımmem. (Hamamda osurmak. Yani tuvalette rahatlamak kadar normal)

*Zımen ıl-evvel ıthevvel.(Eski zaman değişti)

*Il carra dengıre lı bara. (Testiyi dışarı at. Yani kaynanayı dışarı at)

*Qabıl: ken iykuluvn ıl-hâmê kefye

Vısse’: iykuluvn ıl-kınnê keyfê.(Eskiden kaynana nasıl denirdi. Şimdi gelin nasıl deniyor)

*Şeke’ğ-bêke’ğ rabbi yıka’ğ.(inşallah düşersin. Biri yüksek bir yere çıkınca söylenir))

*Qerquşê bı qerquşê Alla îxelliy luvvê fıdderguvşê,

*Xayt bı xayt Alla îxelliy xort ıl-beyt,

*Dangor bı dangor Alla yırham luvvê fıllıkbor.

*Kınnıtiy ıl-piyse ken sevet ıpsiysê.(Kötü gelinim yağlı ekmek yapmış)

*Mın çeğ tılı’ deqêq ıl-xas vedde hış mırras. (kepeksiz ekmek çıktığından beri, hafıza kalmadı)

*Temsıkık fı ıznık vı ebarrımık xâluv.(Seni kulağından tutup onun etrafında döndürürüm yani seni ona kurban ederim.)

*Eseyk kırbanuv. (Seni ona kurban ederim.)

*Fıye devsıt she’leb. (Bunda tilki izi var yani içinde bit yeniği var)

*Şehıdiy ‘ıs’ısiy. (Şahidim kuyruğum yani yalancının şahidi bozacı)

*Jen tiyyınfıhık. (Kuş gribi seni şişirsin)

*İy semmı’ viy tarrış (Duymazlıktan geliyor)

*Mo yı’rıf rasuv ‘eleyş ımxedde vê. (kafasının hangi yastıkta olduğunu bilmiyor yani kafası karışık)

*Sevehe mıddêş lıl-riş. (Yabancı olduğu halde ev halkındanmış gibi davranmak.)

*Hesebuv mıl beş lıt tırra. (kız isterken: kumaşın kenarından püskülüne kadar hesapladılar)

*Êhâd mo yı’rıf fı hâl êhâd.(Kimse kimsenin halinden anlamaz)

*Il şıb’en mo yı’rıf fı hâl ıl-cuv’en.(Tok açın halinden anlamaz.)

*Nişen lığberiy zıb ılbarruvmiy.(Ekim mevsiminin işareti barruvmidir)

*Mara bı zevceyn motser. (İki kocalı kadın olmaz)

*Qal: bêkê fıl arbğiyniyye yevm û leyle

Qaluv: hey vaveylê. (Dedilerki kışta bir buçuk gün kaldı. Dediki hay başımıza gelen.)

*Hırab mıl beb lıl mıhrab. (Baştan sona kadar bozuk.)

*Il zayf yıciy û iyciyb rızkuv me’uv. (Misafir rızkıyla gelir)

*Yekıl meluv bı mınnê. (Kendi ekmeğini minnetle yer)

*Keme arnab ıl-bej. (Beyaz tavşan gibi belirgin)

*Kamlıtuv belka yê. (Biti belirgindir. Yani hemen göze batar)

*Me’ ıl-devmê yırkısuvn. (Ağaçlarla oynayacak kadar neşeli)

*Il-xeyın xeyıbvê!(Hayinin sonu yok olmaktır)

*Şehmıt ızın ebuk mın engısyê? (soyun nedir?)

*Sarıt mâ sarıt Ğaydo sarıt. (Oldu, olmadı, oldu)

*Iddınyê bıl sabır ın’amarıt.(Dünya sabır ile inşa edildi)

*Il nasihâ fazihâ. (Nasihat eden rezil olur)

*Seviy iydara mefiy ıxsara. (İnsanlarla idare etmekte zarar yoktur)

*Kıl cidiy iyroh lı teht ımmuv. (Her oğlak anasından süt emer-her şey özüne döner.)

*Ene egeddiy û ‘ammiy iy veddiy. (Ben dilenirim amcam benden alıyor)

*Eftıl havlık (etrafında döneyim yani kurbanın olayım)

*Moy fut beynın may (Aralarından su sızmıyor)

*Mo yı’rıf eyruv mıl fıcıl.(Kamış ile turpu ayır edemeyecek kadar aptal)

*Şek’ıt hacar (bir taş atımlığı kadar yakın)

*Bê ğiyrê û bê nehvê (onursuz, haysiyetsiz)

*Ah keykun lırcel lê mın nısven (Keşke erkekler kadınlardan olmasaydı)

* ‘elkê belqê (Kötü bir olaya bulaşmak)

*Alla iycirne mın seğıt ıl naks.(Allah bizi zor saatten korusun)

*Cılduv vesiğ vê. (derisi geniştir yani çabuk öfkelenmez)

*Hebluv tavil vê (ipi uzunduryani işini savsaklar)

*Ikleğ ıl-dırs û vecığuv (Dişi çek ağrısından kurtulursun.)

*Ene hevn û halifıtiy fı Bığded. (Ben buradayım ama Vekilim Bağdat’ta. Yani çok yalan konuşuyor.)

* ıl dınyê ğaym ye.(Dünya bulutludur. Yani susadım ey ev sahibi, su ver)

Kaynak: Haldeh.com

*il’iz lirriz vil birgil senekit hele. (Gönderen: Yusuf Yorulmaz)

*sirke3 u mirke3 (Gönderen: Yusuf Yorulmaz)

*epsi u kinderip 3edev helf izzib minteht kemsit izbib. (Gönderen: Yusuf Yorulmaz)