Yıllar önce, henüz iklimler değişime uğramadan, Kinderip ve civarı, yani Muhallemi’ler ve bölgede yaşayan diğer kavimler, Anadolu’nun doğusunda ve Güneydoğusunda, yaşadıkları bölgede iklim şartları kışın çok soğuk ve yağışlı geçmekteydi. Öyle ki, (50 yaşın üstünde insanlar hatırlar) evden Camiye veya evden Okula gitmek, öyle her babayiğidin harcı değildi. Uzun kış günleri hiç kimse evinden dışarı çıkamazdı.

Sokaklarda metrelerle ölçülen karlar, büyüklerimizin büyük özveri uzun ve yorucu çalışmaları sonucu açılan tüneller sayesinde bu sorun kısmen çözülürdü..

Şu anda, Sitemizin gündeminde olan Zevarip’ler, sarnıçlar mağaralar ve diğer sığınaklar, ağır kış şartlarının zorunlu kıldığı hallerde, ulaşım için yol, geçim için su ve tahıl ambarları olarak tasarlandığı ve günümüze gelmeden önce büyük bölümünün tahrip ve talan edildiğini konuşmaktayız…

DENG dedik… Nereden nereye… Ne ilgisi var bütün bu yazdıklarımızın DENG’le?

Kış şartlarında sokağa çıkıp kasaptan et alınamayacağına göre, kış bastırmadan etlerimiz kesilir, tuzlanır sepet ve sandıklarda saklanır. Kış gecelerinde pişirilen muhteşem etli bulgur pilavı işte bu lezzetin ürünüdür.

Ürettiğimiz nohut, mercimek, buğday ve arpa nasıl harmanlarda tüketime hazır hale geliyorsa, üzümlerimiz de mağaralarda büyük bir ustalıkla oluşturulmuş mutfaklar, üzümün sıkılarak pekmez haline getirilmesinde kullanılan, ancak bugün bile benzerinin yapılması mümkün olmayan aletler, kademeli kaya çukurları, ağaç mengeneler, dev bakır kazanlar.

Dev bakır kazanlar deyince, o bölgemize has bulgurumuzu ve o yıllarda yapılışını hatırladım.

Henüz kışın belirtilerinden sadece sağlı sollu esen serin rüzgarlar var. Anlayacağınız son bahar. Dev  kazanlar bu kez, köyümüzün IMŞOHET  kayalıkları üzerine kurulur. Köyümüzde üretilen nadide buğdaylar artık bulgur olmak için kazanlarda kaynamaktadır. Halk bulgurunu kaynatırken, kayalıklar üzerine yataklar serilir ve burada yatılırdı.

İyice kaynatılarak SELİK haline gelen buğday, bu kaya düzlüklerine serilerek kurumaya bırakılır. Birkaç günde iyice kuruyan buğday toplanır ve bazı bölgelerde; kayadan oyulmuş büyük dibeklerde tokmaklarla dövülerek kabuğu soyulur ve daha sonra el değirmenleriyle öğütülerek bulgur haline getirilir.

Köyümüzde ise; Çapı 4  metreden de fazla büyükçe bir dibek. Bu dibek, kıyılardan orta merkezine doÄŸru hafif bir çukur ve bu çukurun ortasında teker biçiminde bir taÅŸ, bu taşın ortada ve dengede durması için ortasında uzun ve kalın bir çubuk. Bu çubuk bir at yardımıyla çevrilerek, haÅŸlanmış buÄŸdayımızın kabuÄŸunu soyar. Dünyada lezzetinin eÅŸi benzeri olmayan, nerede olursak olalım arayıp bulup yediÄŸimiz bulgurumuz burada dövülürdü…

Bu mucize dibeÄŸimizin adı “Deng”

Fehmi Akyol -Ä°simsiz kahraman